E memoria musikal di Kòrsou, Boneiru i Aruba

Seri di Herensia Kultural

Tur e tempu aki el a dedik’é ku kurpa i alma na kolekshoná i kategorisá trabou di músikonan antiano. “Sin tene kuenta si nan ta bon òf malu, tur grabashon ta bini na kuenta”, asina Rubens ta mustra. “Pasobra kua forma ku bo skohe pa registrá ta suphetivo. E registrashon mester ta mas kompleto posibel. Ta esei ta mi meta.”
E èks-librero akí for di tempu ku el a baha ku penshun ta den Biblioteka Públiko bo ta hañ’é. Tur mainta di och’or i mei te djesun or i mei.
Riba su eskritorio tin un mashin di skibi ku el a usa pa riba míles di karchi e skibi nòmber di orkesta, solista i título di kansion. Ku un disiplina di heru. “Ki ke hasi. Mi ta perfekshonista. Mi a tuma e enkargo akí i si mi kuminsá ku un proyekto mi ta gusta kab’é, anto bon tambe.” Tempu el a kuminsá no tabatin nada nada. “Kiko bo ta hasi e ora ei? Buska, pidi i kumpra. Asina ei kos a bai.”
No ta den monta, prosesá i tene e bakinan di karchi al dia so a bai hopi sodó di frenta. Tambe skuchamentu i grabamentu di e disko- i kasètnan original a tuma hopi tempu. “Zonido di disko raská ku ta keda pega, ta parti di realidat. Pero den e diskonan di 78 revolushon de bes en kuando kos ta bai robes.” Entre tantu henter e kolekshon ta riba kuater mil CD. Tambe e seri ku yama ‘Disconan Bieu’, trabou di Tim de Wolf ta aden. E grabashonnan riba kasèt di ‘Zikinza’, ku kuentanan popular i e kantikanan ku Pader Brenneker a registrá, tambe. Rubens ta bai ku tempu. E ta kopia e diskonan riba kasèt i despues e ta pasa e kasètnan riba CD. “Ta trabou ku un mucha por hasi esei”, asina e ta pensa awor. “Bo ta kopia un CD via velosidat dòbel. Awendia bo no ta keda skucha segun e CD ta kopia. Ménos grasioso. Mi ta di opinion tambe ku muzik riba CD falta un kos. E ambiente, e zonidonan di fondo. Den un sala di konsierto tampoko no ta kompletamente ketu. Grabashon riba CD ta téknikamente perfekto, pero friu.”
No a presentá e kolekshon di muzik nunka ainda muchu den publisidat. Pero afishonadonan sa bon unda nan ta haña Rubens.
Promé nan ta bai bati na porta di konosedónan di muzik, manera Elis Juliana i Rudy Plaate. “Bai serka Rubens, nan ta bisa e ora ei. Tin biaha e hendenan ei a pasa mashá kaminda kaba. Mi ta logra yuda nan i esei ta duna un satisfakshon enorme.” Asina e kolekshon ku Ruut Rubens a kompilá a bira e memoria musikal di e islanan bou di bientu. Sin beheit, tras di kortina di Biblioteka Públiko. Semper den background, nunka den foko.
Pero awor e tin 91 aña. A yega ora di e pasa e batuta pa otro sigui kuné. Pero pa ken? Ken ta dispuesto pa ku mes tantu amor i dedikashon nan enkargá nan na kuida herensia musikal di Antia Hulandes? Un hende ku ta sigui traha riba e fundeshi ku Rubens a pone i laga pa nos. Pasobra konservashon di e kolekshon akí ta Ruut su preokupashon. Ruut Rubens su deseo mayó ta pa gran públiko sa ku e kolekshon di muzik ku el a monta t’ei na Biblioteka Públiko. Pero biblioteka mes ta meimei di un proseso di outomatisashon. P’esei a kuminsá hinka e CD-nan ku muzik ariba den e sistema nobo, digitalisá. Hende ta mira klaramente ku ta duel Rubens ku tin asina tiki interes pa e kolekshon úniko akí di muzik. “Ta mashá piká ku asina tiki hende ta hasi uso di e kolekshon akí.”

Guia pa uso

Vários desena di baki ku karchi aden ta mustra interesadonan e kaminda pa yega na e kolekshon enorme di muzik antiano ku Biblioteka Públiko Kòrsou ta manehá. Nòmber di un kansion, di e orkesta, di e kompositor i asta di e tópiko di e kansion ta sufisiente kaba pa buska un disko, un kasèt òf un CD. Mashá poko biaha Ruut Rubens a desapuntá un kliente. Un kansion tokante amor pa kasamentu di un amigu, henter un kolekshon di trabou di un kantante ku ta kumpli 70 aña òf resúmen di tur e bandanan ku a yega di interpretá sierto piesa. Rubens ta buska i haña eseinan pa bo. A kategorisá muzik antiano segun rúbrika (kasamentu, dia di mama, kantika popular, kantika di koro etc.) kompositor, komposishon i number di fail di kasèt, disko i CD. E karchi di e komposishon ‘Mi no por wanta mas’ por ehèmpel ta indiká ku kuater banda diferente a interpretá e piesa ei: Gibi Doran, GIO, Robert Thiel i Doble R. Via e number 4053 tras di nòmber di Robert Thiel nos ta haña den e baki ku karchi numerá ‘Robert Thiel y orkesta’, muzik di farándula, Aruba i e kasèt, disko i CD-nan ku e banda ei a trese riba merkado.

Rudy Plaate: ‘Kolekshon impagabel’

“Impagabel”, asina e kompositor i kantante Rudy Plaate ta kalifiká e kolekshon di muzik antiano di Biblioteka Públiko Kòrsou. “Tur kos bo ta haña aki. Si mi tin mesté di algu mi ta bai biblioteka. Tambe pa mi propio kansionnan. Loke Rubens a hasi ta realmente di un balor inkalkulabel. Hopi biaha el a yudami. I semper kariñoso, semper dispuesto pa yuda. E ta bisabo “Pasa mañan.” E ora ei bo ta haña muchu mas informashon ku bo a bin buska. Hopi biaha mi sa manda hende serka dje. Anto di unda ku nan ta bini, sea ta di Áfrika, di Merka òf di Europa, semper nan ta sumamente satisfecho. Sigur no. Lo mi sinti mashá su falta si e stòp. Lo ta difísil pa haña un persona ku komo boluntario ta traha ku asina tantu amor pa konservashon di nos kolekshon di muzik. Ruut Rubens ta un persona presioso. E meresé un estatua.”

Oswin Behilia: ‘Bon yu’i Kòrsou’

Un bon yu’i Kòrsou. Esei ta loke señor Rubens ta pa Oswin ‘Chin’ Behilia. “Señor Rubens no a nase na Kòrsou. E no ta papia papiamentu. Pero pa medio di loke e ta hasi e ta mustra klaramente ku e tin bienestar di e isla akí i di su habitantenan mashá pegá na su kurason. Anto e ora ei pa mi bo ta mes ‘bon yu’i Kòrsou’. Kasi henter su bida Ruut Rubens a dedik’é na kolekshoná informashon i skucha i registrá gruponan musikal, kantante i kompositornan. Esei ta fenomenal. Na edat di nobenta aña ainda e ta aktivo. Si no ta den su hardin, ta den su ofisina na Biblioteka Públiko. Señor Rubens semper ta kla pa yudabo. E ta un ehèmpel pa mi, pa hendenan mas grandi i pa nos hubentut.”

Foto: Ruut Rubens, sin beheit, tras di kortina di Biblioteka Públiko.

Teksto: Eva Breukink. Foto’s: Prince Victor en Tim de Wolf